Hoe zit het met je verblijfsrecht als kind op de vlucht?

Kinderen op de vlucht die in België willen blijven, moeten een verblijfsprocedure opstarten om een geldig verblijfsstatuut te krijgen. Zo zijn er minderjarigen en gezinnen die in België bescherming vragen omdat ze gevaar lopen in hun land van herkomst. Voor minderjarigen die slachtoffer waren van mensenhandel of mensensmokkel is er een aparte beschermingsprocedure.

Als een kind of een ander gezinslid zwaar ziek is en de nodige behandeling niet toegankelijk is in eigen land, kan er een medische regularisatie aangevraagd worden. In buitengewone omstandigheden kunnen gezinnen of ouders zonder geldige verblijfsdocumenten ook een humanitaire regularisatie vragen. Voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV) is er ook nog de bijzondere verblijfsprocedure.

Welke verblijfsprocedures zijn er voor kinderen die met hun ouders hier zijn?

Internationale en subsidiaire bescherming

Ouders van kinderen op de vlucht starten doorgaans zelf de asielprocedure op. Het verblijfsstatuut van de kinderen volgt dat van de ouders. De kinderen kunnen ook een eigen asielprocedure beginnen. 
De behandeling van de vraag tot bescherming gebeurt in 2 fasen. In de opstartfase registreert de Dienst Vreemdelingenzaken de aanvraag en bepaalt hij welke EU-lidstaat de aanvraag moet behandelen. Als de gezinsleden in die lidstaat het risico lopen op een behandeling in strijd met artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, moet de doorverwijzende lidstaat de aanvraag zelf behandelen. 

Als België bevoegd is, gaat het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) in de onderzoeksfase na of er elementen zijn die wijzen op persoonlijke vervolging in het land van herkomst. Het CGVS doet daarvoor een of meer interviews met de aanvrager. Als de ouders de aanvraag doen, worden meestal alleen zij gehoord. Het CGVS gaat ook automatisch na of de aanvrager in aanmerking komt voor subsidiaire bescherming. Daarvoor moet de aanvrager aantonen dat hij persoonlijk risico loopt op ernstige schade als hij terugkeert.

Als de ouders erkend worden, dan ook de kinderen. Wie geen bescherming krijgt, kan schorsend beroep aantekenen bij de Raad Voor Vreemdelingenbetwistingen (RVV). Tegen een negatieve beslissing van de RVV kan er nog een niet-schorsend cassatieberoep ingediend worden bij de Raad van State. 

Slachtoffers van mensenhandel en mensensmokkel

Hierbij gaat het om seksuele (prostitutie) of economische uitbuiting (arbeid). Mensensmokkel is mensen tegen betaling onwettig de grens overbrengen. Voor slachtoffers is er een beschermingsprocedure met verschillende strikte voorwaarden. Die verloopt in 4 fasen.

Medische regularisatie (9ter)

Als een minderjarige of een gezinslid ernstig ziek is en de nodige behandeling niet beschikbaar of toegankelijk is in het land van herkomst, kan er een medische regularisatie aangevraagd worden bij de Dienst Vreemdelingenzaken. De procedure heeft erg strikte voorwaarden en verloopt in 2 fasen.

Humanitaire regularisatie (9bis)

Dit is een uitzondering als andere procedures geen oplossing bieden, maar er toch een reden voor verblijf in België is. De procedure verloopt in 2 fasen, maar de overheid baseert zich niet op transparante criteria om een positieve beslissing te nemen. Het Kinderrechtencommissariaat vraagt de overheid om bij beslissingen een grondige oefening te doen over het belang van het kind. Tot vandaag is het onduidelijk of en hoe de Dienst Vreemdelingenzaken die oefening doet. 

Welke procedures zijn er voor kinderen zonder hun ouders in België?

Een niet-begeleide minderjarige vreemdeling kan alle genoemde procedures ook opstarten samen met de voogd. Een pro-Deoadvocaat neemt de juridische bijstand op voor de NBMV. Als de vraag om internationale bescherming definitief afgewezen of niet ingediend werd en de NBMV nog altijd minderjarig is, dan kan die de bijzondere verblijfsprocedure opstarten.

Centraal daarin staat de duurzame oplossing in het belang van de minderjarige. Die oplossing bestaat uit 3 verblijfsrechtelijke mogelijkheden in volgorde van prioriteit:

• Hereniging van de minderjarige met zijn gezin
• Terugkeer naar het land van herkomst of naar een ander land met garanties op gepaste opvang en verzorging
• Verblijf in België

De voogd zoekt samen met de Dienst Voogdij de beste oplossing en betrekt de NBMV bij de uitwerking ervan. Uiteindelijk beslist de Dienst Vreemdelingenzaken, maar de gehanteerde criteria zijn onduidelijk.

Wat zegt het kinderrechtenverdrag?

• Kinderen die erkend zijn als vluchteling of die de status van vluchteling aangevraagd hebben, krijgen bijzondere bescherming. De overheid moet samenwerken met bevoegde instanties om die bescherming en bijstand te bieden. 
• Alle uitvoerbare maatregelen moeten de bescherming en de verzorging waarborgen van kinderen die getroffen worden door een gewapend conflict.