Armoede structureel aanpakken, vraagt samenwerking op alle niveaus

Op 25 oktober 2022 zitten alle ministers voor armoedebestrijding van België na 9 jaar nog eens samen op een interministeriële conferentie. Armoede structureel aanpakken kan alleen door op de verschillende niveaus samen te werken. Meer dan 1 op 5 kinderen in België groeit op in armoede, dat is onaanvaardbaar. Ook wij bundelden de krachten, met de verschillende armoede- en kinderrechtenorganisaties in ons land, en schreven de ministers een brief met onze aanbevelingen. 

Gezamenlijke brief, 24 oktober 2022

Geachte mevrouw Karine Lalieux, federaal Minister voor Sociale Integratie, belast met Armoedebestrijding,
Geachte heer Benjamin Dalle, Vlaams Minister van Jeugd en Armoedebestrijding,
Geachte mevrouw Christie Morreale, Waals Vice-Minister-President en Minister van Sociale Actie,
Geachte heer Alain Maron, Brussels Minister van Sociale Actie,

Wij zijn verheugd dat jullie morgen samenkomen tijdens een interministeriële conferentie rond armoede. Na negen lange jaren - waarin armoede steeds een prangend probleem is gebleven - is het hoog tijd dat de betrokken ministers over de beleidsniveaus heen overleg plegen en concreet actie ondernemen om de armoede in ons land terug te dringen. Maar liefst 19,3% van de Belgische bevolking leeft met risico op armoede of sociale uitsluiting. 6,3% leeft in ernstige materiële en sociale deprivatie. Bij de kinderen (minderjarigen) lopen deze cijfers zelfs op tot respectievelijk 20,4% en 8,6%. 

“De stijgende prijzen voor energie, voeding en verzorgingsproducten zorgen voor enorm veel stress. Het is heel zwaar om nog rond te komen, de angst om opnieuw in schulden te geraken is groot. Ik moet bewust keuzes maken: al dan niet een rekening betalen, medicatie gaan halen of niet, nog meer nee zeggen tegen de kinderen,… Op mijn eigen zorg bespaar ik al langer.” Getuigenis van een alleenstaande moeder met twee kinderen

“Sport betekent heel veel voor mij. Ik word aangemoedigd om deel te nemen aan tornooien, maar het is allemaal duur… Ik denk constant aan alles wat betaald moet worden. Ik weet dat niet iedereen daar zo mee bezig is. Het is eigenlijk niet normaal om de hele tijd aan kosten en aan geld te moeten denken.” Getuigenis van een jongere van 13 jaar

De interministeriële conferentie komt geen moment te vroeg. Na de covid-crisis en de zware overstromingen in juli 2021 worden financieel kwetsbare gezinnen opnieuw het zwaarst getroffen door de huidige energiecrisis en inflatie. 

Structurele veranderingen zijn onontbeerlijk om de cyclus van blijvende armoede te doorbreken. Armoede raakt aan alle levensdomeinen: inkomen, gezondheidszorg, onderwijs, kwaliteitsvol wonen, vrije tijd, mobiliteit, tewerkstelling, energie enz. De rechten van kinderen en jongeren die opgroeien in gezinnen in armoede worden elke dag geschonden. Bovendien missen zij kansen die een impact hebben op hun hele verdere leven. 

Het is van essentieel belang dat kinderen, jongeren en gezinnen in armoede actief betrokken worden bij het beleid. Dit is niet enkel een democratisch basisrecht, maar leidt ook tot betere beleidsbeslissingen. Wij hopen dat de interministeriële conferentie hier het goede voorbeeld gaat geven en hun stem actief zal horen tijdens het overleg om het armoedebeleid vorm te geven.  

Niet alleen gezinnen, maar ook maatschappelijke infrastructuren zoals scholen, ziekenhuizen, opvangcentra, jeugdbewegingen en sportinfrastructuren kreunen onder de hoge energieprijzen. Dat betekent dat investeringen worden uitgesteld, prijzen of lidgelden mogelijks worden verhoogd of activiteiten worden geschrapt.

We staan als maatschappij voor grote uitdagingen om de rechten van iedereen te garanderen. Wij roepen op om hierbij sociaal en financieel kwetsbare gezinnen, kinderen en jongeren niet te vergeten. Investeringen in de kinderen, jongeren en hun gezinnen betalen zich met de grootste garantie terug in de toekomst. 

Wij dringen er op aan om snel werk te maken van onze gemeenschappelijke aanbevelingen:

• Trek de laagste uitkeringen en inkomens op tot boven de Europese armoedegrens;
• Investeer in sociale woningen en andere maatregelen die kwaliteitsvol wonen voor iedereen toegankelijk maken;
• Richt investeringen in het Groeipakket prioritair en met een getrapt systeem op de gezinnen die dit het meest nodig hebben. Pas de bedragen aan volgens de levensduurte;
• Zorg ervoor dat gezinnen in kwetsbare situaties toegang hebben tot een pakket aan basisrechten (water, energie, internet),  onder meer door sociale tarieven die toelaten dat gezinnen hun rekeningen kunnen betalen;
• Garandeer het recht op onderwijs. De toegang tot onderwijs moet kosteloos zijn tot het einde van de leerplicht. De school- en studiekeuze mag niet beperkt worden vanuit financiële overwegingen en kinderen in kwetsbare situaties moeten extra steun krijgen;
• Zorg ervoor dat alle kinderen toegang hebben tot vrije tijd en recreatie. Ondersteun verenigingen die laagdrempelig lokaal sociaal en sociaal-cultureel werk verrichten met kinderen die het risico lopen op sociale uitsluiting.
• Betrek kinderen in kwetsbare situaties en hun gezinnen actief bij beleidsopmaak en -implementatie van maatregelen op korte, middellange en lange termijn. 
• Zorg dat kinderen die het risico lopen op armoede of sociale uitsluiting toegang hebben tot kwaliteitsvolle fysieke en mentale gezondheidszorg, en tot geneesmiddelen en hygiënisch materiaal. Speciale aandacht is nodig voor kinderen met een handicap, geestelijke gezondheidsproblemen of langdurige ziekte.
• Zorg dat gezinnen met kinderen die het risico lopen op armoede of sociale uitsluiting toegang hebben tot hoogwaardige kinderopvang. 

Wij hopen dat jullie een vruchtbare vergadering hebben en dat deze vergadering het startschot is van een daadkrachtig, gezamenlijk actieplan tegen armoede.

Hoogachtend,

Adviesorgaan van de Nationale commissie voor de Rechten van het Kind, Belgisch Netwerk Armoedebestrijding (BAPN), Brussels Platform Armoede, la CODE, Délégué général aux droits de l'enfant, le Forum Bruxelles contre les Inégalités, Kinderrechtencommissariaat, Kinderrechtencoalitie, Réseau wallon de lutte contre la pauvreté, UNICEF België, Vlaams Netwerk tegen Armoede