Leerlingenvervoer buitengewoon onderwijs: reportage met oplossingen op maat

Op 17 november 2021 presenteerden we het nieuwe jaarverslag van het Kinderrechtencommissariaat ‘Het wachten moe’. De aanhoudende problemen met het leerlingenvervoer in het buitengewoon onderwijs was één van de thema’s waar wij opnieuw bijzondere aandacht voor vroegen. Ook wij zijn het wachten op betere tijden moe. Het Kinderrechtencommissariaat pleit al langer voor een duurzame omslag naar mobiliteitsondersteuning.

Het huidige leerlingenvervoer garandeert het recht van kinderen met een beperking op bijzondere zorg, onderwijs en training. Het is en blijft een indrukwekkende inspanning van de overheid dat gezinnen kunnen rekenen op leerlingenvervoer. Bijna 38.000 kinderen in het buitengewoon onderwijs maakten daar in het schooljaar 2019-2020 gebruik van. Voor veel gezinnen is het een noodzakelijke ondersteuning: scholen voor buitengewoon onderwijs liggen gemiddeld een stuk verder van thuis. Het buitengewoon onderwijs geografisch beter spreiden en zo dichter bij huis brengen, bijvoorbeeld door vestigingsplaatsen op campussen van scholen voor gewoon onderwijs in te richten, zou het probleem van het leerlingenvervoer helpen milderen.

Reportage toont oplossingen op maat van kinderen en gezinnen

Het Kinderrechtencommissariaat ziet dat de waaier aan oplossingen die worden uitgewerkt binnen de pilootprojecten het mogelijk maakt om op maat te werken van de kinderen en hun gezinnen. In samenwerking met de proefprojecten leerlingenvervoer, de Vlaamse Overheid en Movich maakten we een reportage waarin we twee oplossingen in beeld brengen: het gebruik van collectieve opstapplaatsen in combinatie met buitenschoolse kinderopvang, en de mobiliteitscoach. Er zijn andere oplossingen: Voor veel gezinnen is voor- en naschoolse opvang op school een oplossing voor de lange busritten. Voor kinderen met een zware fysieke en/of mentale handicap worden er taxibusjes ingezet om deze kinderen op een snellere en comfortabele manier naar school en huis te vervoeren.

Als Kinderrechtencommissariaat vragen we dat de bevoegde beleidsdomeinen de handen verder in elkaar slaan om de waaier aan oplossingen in Vlaanderen uit te rollen. Het leerlingenvervoer wordt gedecentraliseerd. Het is tegelijk belangrijk dat er op Vlaamse niveau regelgeving komt die de rechten verankert om voor elk kind de meest passende vervoersondersteuning te realiseren. Die ondersteuning is toegankelijk, comfortabel, veilig én beperkt in reistijd.

Beleid schakelt versnelling hoger

De media toonden schrijnende toestanden bij het begin van het schooljaar over het collectief leerlingenvervoer in het buitengewoon onderwijs. Het Kinderrechtencommissariaat ontving opnieuw verschillende klachten. We hebben de klachten begin september onmiddellijk gebundeld en overgemaakt aan de ministers van Mobiliteit, Onderwijs en Welzijn alsook aan het voltallige Vlaamse parlement. 

Op 3 september 2021 besliste de Vlaamse Regering om 1,8 miljoen euro extra te investeren. Hiermee werden er 32 extra bussen ingezet om zo de meest precaire situaties op te lossen. De extra ritten moesten helpen vermijden dat leerlingen zonder vervoer zaten of dat ze langer dan drie uur per rit op de bus zitten. Er kwamen busritten bij in elke provincie: 5 extra ritten in Limburg, 4 extra ritten in Antwerpen, 14 extra ritten in Oost-Vlaanderen, 6 extra ritten in West-Vlaanderen en 3 extra ritten in Vlaams-Brabant. Op heel korte termijn is dit de enige mogelijkheid om iets aan de grootste problemen te doen. 32 extra bussen zijn echter slechts een druppel op een hete plaat.

Op 21 december 2021 besliste de Vlaamse Regering over nog een bijkomende investering van 11 miljoen euro. Hierdoor komen er dit schooljaar extra vervoersmiddelen zoals bussen, minibusjes en taxidiensten en extra busbegeleiders. De Lijn zoekt samen met de scholen naar hoe deze middelen zo goed mogelijk kunnen ingezet worden.

Ondertussen schakelt het beleid een versnelling hoger. Vijf ministers engageren zich om deze historische problematiek structureel op te lossen. De beleidsdomeinen Onderwijs, Mobiliteit, Welzijn, Jeugd en Binnenlandse Aangelegenheden werken samen om een uitrol op 1 september 2022 te realiseren. Sinds half november zijn een werkgroep, een denktank en een stakeholdersgroep actief wat moet uitmonden in een nieuwe conceptnota in januari 2022. Het Kinderrechtencommissariaat neemt deel aan het stakeholdersoverleg. Het klachtenbeeld en de aanbevelingen die we reeds in september overmaakten en publiceerden op deze website, nemen we daarin vanzelfsprekend mee.