Kinderen hebben recht op informatie over hun afstamming, ook van een donor

Donorconceptie wordt in België geregeld door de Wet van 6 juli 2007 over de medisch begeleide voortplanting (MBV) en de bestemming van overtallige embryo’s en gameten. In die MBV-wet staat de kinderwens van de volwassenen centraal. Met de impact van het donorschap op het toekomstige kind houdt de wet geen rekening. Naast de kinderwens van volwassenen is er vaak ook de wens van het donorkind om te achterhalen van wie het genetisch afstamt. De MBV-wet laat dat niet toe want ze gaat uit van absolute anonimiteit. Het kind kan geen informatie krijgen over de donor en omgekeerd. Toch verplicht het kinderrechtenverdrag België om kinderen die verwekt zijn met behulp van een eicel- of spermadonor toegang te geven tot hun afstammingsinformatie.  

In ons advies zoomen we in op wat vanuit kinderrechtenperspectief belangrijk en dringend is. Dit advies bundelt vroegere bijdragen van het Kinderrechtencommissariaat hierover. Het steunt op het kinderrechtenverdrag, op internationale aanbevelingen en op meldingen en klachten bij het Kinderrechtencommissariaat.  

We benadrukken het belang van een wettelijk verbod op donoranonimiteit. We vertrekken vanuit het belang van het kind (art. 3); het recht op afstammingsinformatie, namelijk het recht om je ouders te kennen (art. 7) en het recht op behoud en herstel van de identiteit (art. 8); het recht op toegang tot informatie (art. 13 en art. 17) en het recht op bescherming van het privéleven (art. 16).  

Vanuit kinderrechtenperspectief zetten we deze aandachtspunten in de kijker:

• Rekening houden met het belang van het donorkind als eerste overweging houdt op zijn minst in dat de MBV-wet hun rechten waarborgt en realiseert.  
• Alle donorkinderen hebben recht op toegang tot afstammingsinformatie, ook al hebben ze daar niet allemaal onmiddellijk behoefte aan. Het kinderrechtenverdrag verplicht België hiertoe.  
• Veranker de volledige opheffing van donoranonimiteit in de MBV-wet. 
• Ga voor een onafhankelijk, centraal en digitaal donorregister dat donorgegevens bewaart, beheert en vrijgeeft. 
• Bewaar en registreer alle informatie centraal. Geef een onafhankelijke instantie de bevoegdheid om die gegevens te registeren, te beheren en te delen met het kind.  
• Digitaliseer alle gegevens, zodat de informatie niet verloren gaat, en gemakkelijk aangevuld kan worden.  
• Kies voor een bewaartermijn die afgestemd is op de maximale levensverwachting van de mens. Zolang donorkinderen leven, moeten ze hun recht kunnen uitoefenen. 
• Donorkinderen moeten toegang krijgen tot niet-identificerende en identificerende informatie van de donor.   
• We zijn geen voorstander van een strakke leeftijdsgrens. Naar analogie met het decreet rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp pleiten we voor een vermoeden van bekwaamheid vanaf 12 jaar, met de mogelijkheid om daarvan af te wijken als de jongere minderjarige toch matuur genoeg en bekwaam is om toegang te krijgen tot afstammingsinformatie. 
• Hanteer dezelfde leeftijdsregeling voor alle kinderen en jongeren die gelijkaardige afstammingsvragen hebben en zoeken naar hun eigen identiteit. Er zijn nog situaties waarin kinderen en jongeren de behoefte kunnen voelen om op zoek te gaan naar hun roots, bijvoorbeeld na een adoptie, draagmoederschap of een anonieme bevalling. 
• Besteed ook aandacht aan zoektochten naar genetische halfbroers en halfzussen, voor zover alle betrokkenen daar toestemming voor geven. 
• Organiseer structurele begeleiding en nazorg voor donorkinderen en veranker die in de wet. Donorkinderen en hun ouders kunnen met veel vragen zitten en behoefte hebben aan informatie en begeleiding. Elke levensfase gaat gepaard met andere vragen en begeleiding.  
• Veranker de verplichting van fertiliteitscentra om volwassenen met een kinderwens in te lichten over het belang van openheid van de donorverwekking en over de risico’s van geheimhouding in de MBV-wet.  
• Onderzoek ook andere manieren om de toegang tot afstammingsinformatie voor donorkinderen mogelijk te maken, zoals de vermelding van donorconceptie in de geboorteakte, in het medisch dossier, in een centraal register of geboorteregister,...    
• Denk ook aan donorkinderen vóór de wetswijziging bij wie de anonimiteit van de donor wellicht blijft gelden.  
• Doe een oproep aan donoren en donorkinderen om een DNA-staal af te staan. 
• Maak budget vrij om het DNA-onderzoek van donoren en donorkinderen vóór de wetswijzing te vergoeden 
• Contacteer gedurende een overgangsperiode vroegere donoren met de vraag of zij hun anonimiteit al dan niet (gedeeltelijk) willen laten vallen.