Jaarverslag Kinderrechtencommissariaat 2022-2023 'Kinderen tonen de weg'

Kinderrechtencommissariaat is een echokamer 

Hoewel er op veel plaatsen respect is voor de rechten van kinderen, blijven er situaties waarin kinderen niet begrepen worden of waarin hun belangen niet centraal staan. Vorig jaar kreeg het Kinderrechtencommissariaat 1.289 meldingen en klachten. Het Kinderrechtencommissariaat is een echokamer van de problemen waar kinderen en jongeren op botsen. De signalen komen van professionals en familieleden. De meeste meldingen gaan over onderwijs (42%), jeugdhulp (19%) en scheidingen (13%). Meldingen over problemen van kinderen op de vlucht komen op de vierde plaats (6,6%).  

Vaak weten kinderen en jongeren heel goed wat ze nodig hebben. Maar schiet onze samenleving tekort om hun behoeftes voldoende te zien en daaraan tegemoet te komen. En om echt naar hen te luisteren en hun signalen te capteren. En of het nu gaat om hun eigen individuele situatie, klimaatverandering, sociale media, om onderwijs of identiteit: kinderen en jongeren tonen de weg. 

>> Jaarverslag Kinderrechtencommissariaat 2022-2023 'Kinderen tonen de weg'

Stem de samenleving beter af op wat kinderen nodig hebben: luister naar hun signalen 

Steeds meer kinderen en jongeren hebben ondersteuning nodig op school, in jeugdhulp, geestelijke gezondheidszorg of kinderpsychiatrie. Zelfs het aantal kleuters in het buitengewoon onderwijs steeg de voorbije tien jaar met 35%, terwijl de totale kleuterpopulatie over diezelfde periode met 3,5% daalde. Heel wat kinderen en jongeren kunnen terecht in de jeugdhulp en kunnen elke dag naar school. 

Maar er is een groep van kinderen en jongeren in een kwetsbare positie voor wie dat veel minder evident is. 

Kinderen verblijven te lang op ongeschikte plaatsen 

Uit de meldingen en klachten bij het Kinderrechtencommissariaat blijkt dat nog veel te vaak structurele problemen aan de grondslag liggen van moeilijkheden voor kinderen en jongeren. Een groep kinderen blijft verstoken van de steun en hulp die ze nodig hebben, ondanks hun contact met voorzieningen en organisaties die de overheid voor hen inricht of erkent. Die kinderen gaan van noodoplossing naar noodoplossing. Daardoor verblijven ze bij gebrek aan beter veel te lang op ongeschikte plaatsen. Zoals in de kinderpsychiatrie, volwassenpsychiatrie of grootschalige, collectieve asielcentra. Of ze zitten op schooldagen thuis of in een voorziening omdat het op school niet lukt. 

Onvoorspelbaarheid weegt op kinderen 

Elke dag door iemand anders in bed gestopt worden. Niet weten waar je volgend weekend zal slapen. En of je nog naar school mag gaan. Onvoorspelbaarheid weegt op kinderen. Het gebrek aan individuele aandacht, continuïteit en perspectief, met veel vragen en onzekerheid over de eigen toekomst, heeft ernstige gevolgen voor het welzijn van kinderen en jongeren. 

Kinderen middenin conflicten 

Tegelijk is er een groep kinderen die geconfronteerd worden met conflicten: pestgedrag en geweld op school online of thuis. Of zitten ze middenin conflicten tussen hun ouders, omdat ze in een vechtscheiding zitten. 

Behoeften van kinderen écht voorop stellen 

Als basisrechten niet gewaarborgd zijn, zoals het recht op hulp, op bescherming tegen geweld, op onderwijs, is het begrijpelijk dat een deel van de kinderen en jongeren moeilijk meekunnen in de samenleving. Toch geven ze vaak genoeg het signaal dat hun situatie moeilijk is. Soms stellen ze zelfs moeilijk hanteerbaar gedrag als er geen oplossing komt of lijdt hun welzijn eronder. Er is een inclusieve samenleving nodig die de behoeften van alle kinderen en jongeren écht vooropstelt. 

Samenleving aanpassen, niet andersom 

Als de samenleving niet voldoet aan de behoeften van kinderen en jongeren, moeten we de samenleving aanpassen. Niet andersom. Vaak weten kinderen en jongeren goed wat ze nodig hebben, tonen ze de weg. Maar schiet onze samenleving toch nog tekort om hun behoeften te zien en eraan tegemoet te komen. En om echt naar hen te luisteren en hun signalen te capteren.